Akupunktura w pigułce

Akupunktura jest to starożytna metoda leczenia wywodząca się z Chin. Według tradycyjnej medycyny chińskiej jest stosowana w nie zmienionej formie od około 2 tysięcy lat.

Zasady akupunktury wywodzą się z taoistycznej i dualistycznej koncepcji rozumienia wszechświata
i opierają się na zrozumieniu natury pewnej formy energii życiowej nazywanej w Chinach qi.

Leczenie polega na wbijaniu specjalnych, pełnych igieł w punkty na skórze leżące na przebiegu tak zwanych meridianów. Stymulację tych punktów osiąga się dzięki manipulowaniu igłami, podgrzewaniu igieł lub bezpośrednio punktów cygarami moxy 9mieszanki ziołowej), poprzez stosowanie akupresury, masażu chińskiego (Tui Na) i baniek.

Lekarz zajmujący się akupunkturą stawia diagnozę w oparciu o bardzo dokładnie zebrany wywiad, badanie języka i tętna. Następnie w zależności od rozpoznania dobiera punkty do stymulacji. Badanie języka i tętna oraz wypytywanie o zmianę samopoczucia odbywa się przed każdym zabiegiem,
co umożliwia weryfikację dobranych punktów.

Kwalifikując pacjenta do leczenia akupunkturą, lekarz rozważa czy dana choroba nie wymaga równoczesnego leczenia konwencjonalnego. Tak jest na przykład z nadciśnieniem tętniczym czy astmą oskrzelową. Bywa, że należy czasowo zrezygnować z akupunktury i zachęcić pacjenta do leczenia zgodnego z zasadami medycyny zachodniej. Tak jest w przypadku nowotworów czy niestabilnej choroby wieńcowej. Podobnie jak w całej medycynie należy uwzględnić wskazania i przeciwwskazania.

Do zabiegów używa się igieł, jednorazowych – do wyrzucenia po zabiegu lub wielorazowych
– do sterylizacji. W tym drugim przypadku każdy pacjent otrzymuje własny komplet igieł. Najczęściej stosowane są igły o grubości 0,35 – 0,25 mm i długości 4 – 10 cm.

Podczas zabiegu pacjent odczuwa najpierw niewielkie ukłucie (może nic nie czuć), a następnie pewien dyskomfort o charakterze tępego bólu, rozpierania, mrowienia lub prądu. Przeciętnie stosuje się kilka
do 20 igieł podczas jednego zabiegu.

Dla Chińczyka wyjaśnieniem fenomenu powrotu do zdrowia po nakłuwaniach jest zasada zrównoważenia qi i zapewnienia swobodnego przepływu qi. Naukowcy również próbują wyjaśnić mechanizm działania igieł na nasz organizm. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat wykonano
i opublikowano wiele prac na ten temat. Wnioski z tych badań wciąż nie są satysfakcjonujące,
jednak przynajmniej częściowo zbliżają nas do zrozumienia tego, co na wschodzie poznano empirycznie.

Uważa się, że akupunkturowe punkty skóry wyróżniają się budową i właściwościami. Zawierają one większą niż inne miejsca na skórze ilość wszelkiego typu skórnych zakończeń nerwowych i mają mniejszą oporność elektryczną.

Obecnie uważa się, że istnieją trzy mechanizmy działanie akupunktury. Neurofizjologiczny, humoralny
i genowy. Według pierwszej hipotezy, stymulacja punktu wywołuje odruch skórno-trzewny, podobnie
do działania odwrotnego, gdy zaburzenie w obrębie narządu powoduje tkliwość skóry w określonej lokalizacji. Niektórzy autorzy uważają, że istnieje odruch somatyczno-autonomiczny z centrum
w podwzgórzu ^/1 .

Z kolei teoria bramkowania tłumaczy przeciwbólowe działanie akupunktury. Przyjmuje się, że pobudzanie jednych włókien, powoduje hamowanie przewodzenia bólu przez inne włókna.

Postępy w badaniach dowiodły, że mechanizmy działania akupunktury są bardziej złożone. Pojawiła się teoria hamowania korowego, czy też wpływu akupunktury na układ hormonalny^/2. Stwierdzono też,
że stymulacja punktów akupunkturowych, powoduje wydzielanie oksytocyny, opioidów, beta-endorfin
i tym samym wpływ na ból, ciśnienie krwi, temperaturę ^/3. Wykazano wpływ akupunktury, poprzez podwzgórze, na układ współczulny oraz wpływ hamujący beta-endorfin podwzgórza, wydzielanych
pod wpływem nakłuć, na ośrodek wazamotoryczny oraz znaczący wpływ na cały układ autonomiczny, wpływ neurotransmiterów na układ hormonalny czy wzgórza na ból przewlekły oraz regulację osi podwzgórze-przysadka-gruczoły wydzielania wewnętrznego.

Inne teorie mówią o neuropochodnej stymulacji genu dla neuropeptydów^/4 (obecnie udowodniono zwiększoną ekspresję 68 genów^/5 po zastosowaniu akupunktury). Akupunktura wpływa na poziom cytokin jako neuromodulatorów odpowiadających za kontrolę organizmu – tzw. Teoria wzgórzowo-
-neuronalna^/6.

Z kolei opioidopodobne peptydy, wydzielane jako odpowiedz na zabiegi, uważane są za czynniki wpływające na układ immunologiczny^/7. Udowodniono, że akupunktura zmienia poziom beta-endorfiny, somatostatyny, endogennych opiatów i VIP^/8

W obliczu tych nowych koncepcji wydaje się, że meridiany i qi są popularnym wyjaśnieniem skomplikowany mechanizmów neurotransmisji, a akupunktura wpływa na większość podstawowych mechanizmów homeostazy i regulacji organizmu.

/1 Acupuncture & Electro-Therapeutics Research. 21(2):119-31, 1996 Apr-Jun

/2 Wiener Medizinische Wochenschrift. 131(5):123-6, 1981 Mar 15

/3 Department of Physiology, University of Göteborg, Sweden

/4 University of Missouri, Columbia, USA

/5 Asan Institute for Life Sciences, University of Ulsan College of Medicine 138-736, Korea. Journal of Biochemistry & Molecular Biology. 35(4):420-7, 2002 Jul 31.

/6 Academy of Pain Research, San Francisco, Medical Hypotheses. 43(5):285-302, 1994 Nov.

/7 Department of Cardiology, Karolinska Institutet, Huddinge, Sweden-Neuropeptides. 32(6):543-8, 1998 Dec.

/8 Department of Medicine, University of Rochester School of Medicine and Dentistry, New York 14642, USA. -American Journal of Physiology. 271(3 Pt 1):G524-30, 1996 Sep.